Lý thuyết bài 12: Nước Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)
I. Nước Đức năm 1918-1929
1. Nước Đức và đỉnh cao cách mạng 1918-1923
a) Vị trí nước Đức năm 1918-1923
– Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức là nước bại trận, chịu ảnh hưởng nặng nề của chiến tranh; mâu thuẫn xã hội gay gắt.
=> Cách mạng dân chủ tư sản tháng 11/1918 đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập nhà nước cộng hòa tư sản (Cộng hòa Weimar).
– Tháng 6/1919, Đức ký Hiệp ước Versailles với những điều khoản hết sức khó khăn:
+ Mất 1/8 diện tích đất đai, gần 1/12 dân số, 1/3 mỏ sắt, gần 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, gần 1/3 sản lượng thép. và gần 1/7 diện tích canh tác.
+ Phải nộp quân phí 100 tỷ mác.
=> Nước Đức rơi vào tình trạng khủng hoảng và kiệt quệ:
+ Đồng Mac mất giá trầm trọng.
+ Đời sống các tầng lớp nhân dân còn nhiều khó khăn, khổ cực.
b) Cao trào cách mạng 1918-1923
– Từ 1919 – 1923, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân Đức dâng cao dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Đức => đỉnh cao là sự ra đời của nước Cộng hòa Bavarian. -e (1919),…
– Từ tháng 10/1923, phong trào cách mạng lắng xuống do bị chính quyền tư sản đàn áp.
Lạm phát ở Đức năm 1920 – trẻ em làm diều giấy bằng tiền
2. Những năm tạm ổn định (1924 – 1929)
– Từ cuối năm 1923, kinh tế, chính trị, xã hội Đức ổn định.
* Tiết kiệm
– Năm 1925, sản xuất công nghiệp của Đức phát triển mạnh và đến năm 1929 đứng đầu châu Âu.
– Quá trình tập trung sản xuất diễn ra mạnh mẽ, các tập đoàn tư bản lớn ra đời chiếm lĩnh các ngành kinh tế chủ yếu.
* Chính sách:
– Nội chính: nước cộng hòa Vaima ngày càng mạnh, thế lực của giai cấp tư sản độc quyền ngày càng mạnh. Đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân, công khai cổ súy tư tưởng trả thù Đức.
– Về đối ngoại: Vị thế quốc tế của Đức được khôi phục. Đức tham gia Hội Quốc liên, ký một số hiệp ước với các nước tư bản châu Âu và Liên Xô.
II. Nước Đức năm 1929-1939
1. Khủng hoảng kinh tế và sự lên nắm quyền của đảng Quốc xã
– Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cuối năm 1929 giáng một đòn nặng nề vào nền kinh tế – chính trị – xã hội, nước Đức lâm vào khủng hoảng trầm trọng.
+ Năm 1932, sản xuất công nghiệp giảm 47% so với trước khủng hoảng.
+ Hàng nghìn nhà máy, xí nghiệp phải đóng cửa.
+ Số người thất nghiệp: hơn 5 triệu người.
+ Giai cấp tư sản cầm quyền không đủ sức để giữ nền cộng hòa tư sản và lãnh đạo đất nước thoát khỏi khủng hoảng.
– Để đối phó với cuộc khủng hoảng, giai cấp tư sản cầm quyền quyết định đưa thủ lĩnh đảng Quốc xã là Hít-le lên cầm quyền.
– Người đứng đầu đảng Quốc xã là Hitler:
+ Công khai đề cao tư tưởng trả thù Đức.
+ Công khai phản đối chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa phân biệt chủng tộc.
chủ nghĩa phát xít của bộ máy nhà nước.
+ Thiết lập chế độ độc tài do Hit – le là thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.
– Đảng cộng sản Đức kiên quyết đấu tranh, nhưng không ngăn được.
– Ngày 30/1/1933, Hitler lên làm thủ tướng => Chủ nghĩa phát xít lên ngôi ở Đức, mở ra một thời kỳ đen tối trong lịch sử nước Đức.
Tổng thống Hindenbois trao chức Thủ tướng cho Hitler (30/01/1933)
2. Nước Đức năm 1933-1939
Trong thời gian cầm quyền (1933 – 1939), Hitler theo đuổi các chính sách phản động về chính trị, xã hội và đối ngoại.
* Chính trị
– Công khai khủng bố Đảng Dân chủ Cấp tiến, vu khống Cộng sản bằng cách phóng hỏa đốt phá Quốc hội và đặt Đảng Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật.
– Xoá bỏ Cộng hòa Wiam, thiết lập chế độ độc tài do Hitler là kẻ thống trị tối cao và tuyệt đối.
Năm 1934, Tổng thống Hindenbois qua đời. Hitler tuyên bố thanh lý hoàn toàn Cộng hòa Weimar, thay thế nó bằng một “chế độ độc tài khủng bố công khai”, thủ lĩnh tối cao của nó là Hitler và tuyên bố mình là người đứng đầu nhà nước suốt đời.
Hitler và quân đội phát xít Đức
* Kinh tế
– Tổ chức nền kinh tế theo hướng tập trung chỉ huy, phục vụ nhu cầu quân sự.
– Thành lập Tổng hội đồng kinh tế (7/1933), khôi phục công nghiệp, nhất là quân sự, giao thông vận tải, giải quyết nạn thất nghiệp…
=> Nền kinh tế Đức đã thoát khỏi khủng hoảng. Năm 1938, tổng khối lượng sản xuất công nghiệp của Đức tăng 28% so với trước khủng hoảng và vượt qua một số nước tư bản ở châu Âu.
*Đối ngoại: Tăng cường công tác chuẩn bị chiến tranh
– Đức tuyên bố rút khỏi Hội Quốc liên để được tự do hoạt động.
– Lệnh tổng động viên nhập ngũ (1935), xây dựng doanh trại khổng lồ ở Đức.
– Ký “Hiệp ước chống Quốc tế Cộng sản” với Nhật về việc thành lập khối phát xít Đức-Ý-Nhật. Một bản sao.
=> Mục tiêu: tiến tới cuộc chiến tranh giành sự phân chia thế giới.
