1. Nhật Bản từ đầu thế kỷ 19 đến 1868

Vào đầu thế kỷ XIX, chế độ Mạc phủ ở Nhật Bản do Tướng quân đứng đầu đã gây ra một cuộc khủng hoảng suy yếu.

a, Về mặt kinh tế

– Nông nghiệp: vẫn dựa trên quan hệ sản xuất phong kiến ​​lạc hậu. Địa chủ bóc lột nhân dân rất nặng nhọc. Có một loạt nạn đói và mùa màng thất bát.

– Công nghiệp: nền kinh tế hàng hoá phát triển ở các thành thị, cảng thị, các công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều.

– Mầm mống kinh tế tư sản phát triển nhanh chóng.

b, Về xã hội

– Giai cấp daimyo là tầng lớp quý tộc phong kiến ​​lớn cai trị các vùng lãnh thổ trong nước và có quyền lực tuyệt đối trong lãnh địa của mình.

– Tầng lớp samurai thuộc tầng lớp quý tộc trung và nhỏ không cố gắng làm ruộng, chỉ phục vụ cho các Daimyo, huấn luyện và chỉ huy các đơn vị vũ trang để trục lợi. Trong một thời gian dài không có chiến tranh, nhiều người đã rời bỏ lãnh thổ, tham gia vào các hoạt động thương mại, mở các xưởng thủ công, v.v. từng bước thực hiện tư sản hóa, chống phong kiến.

– Giai cấp tư sản công thương nghiệp ngày càng giàu có, nhưng không có quyền lực chính trị.

– Nông dân là đối tượng bóc lột chủ yếu của giai cấp phong kiến, còn thị dân không những bị chế độ phong kiến ​​khống chế mà còn bị thương nhân và bọn cho vay nặng lãi bóc lột.

với, Về chính trị

– Cho đến giữa thế kỉ XIX, Nhật Bản vẫn là một nước phong kiến. Vua được tôn làm hoàng đế, có chức vụ cao nhất nhưng quyền lực chủ yếu thuộc về tướng quân.

– Trong điều kiện mâu thuẫn giai cấp trong nội bộ ngày càng gay gắt và chế độ Mạc Phủ khủng hoảng trầm trọng, các nước tư bản phương Tây, trước hết là Mỹ, với sự trợ giúp của áp lực quân sự đã đòi Nhật Bản “mở cửa”.

=> Như vậy, đến giữa thế kỷ XIX, Nhật Bản rơi vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng, đứng trước sự lựa chọn: hoặc tiếp tục con đường trì trệ, bảo thủ, ngả về các nước đế quốc để đoạn tuyệt; hoặc cải cách, xóa bỏ chế độ phong kiến ​​bằng cách đưa Nhật Bản hội nhập với nền kinh tế phương Tây.

2. Minh Trị Duy Tân

à, lý do

– Những hiệp ước không thỏa mãn mà Mạc phủ ký kết với nước ngoài đã gây nên sự phản ứng mạnh mẽ của các tầng lớp xã hội.

— Phong trào chống Tướng quân nổ ra vào những năm 1960 và lật đổ chế độ Mạc phủ.

Tháng 1 năm 1868, Shogun bị phế truất. Thiên hoàng Minh Trị trở lại nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách.

b, Nội dung cuộc Cải cách Minh Trị

Tháng 1 năm 1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị (Maigi) đã thực hiện hàng loạt cải cách tiến bộ (còn gọi là Minh Trị Duy tân) nhằm đưa nước Nhật thoát khỏi chế độ phong kiến.

*Thuộc về chính trị

– Thiên hoàng tuyên bố tiêu diệt Mạc phủ, thành lập chính phủ mới và thực hiện quyền bình đẳng cho công dân

– Thông qua Hiến pháp mới (1889) thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

* Tiết kiệm

– Thống nhất tiền tệ, thống nhất thị trường, cho phép mua bán đất đai.

– Tăng cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở làng xã.

– Xây dựng cơ sở hạ tầng, cầu đường phục vụ giao thông, thông tin liên lạc.

* Về quân sự

– Tổ chức đào tạo theo phong cách phương Tây.

– Chế độ nghĩa vụ quân sự thay cho nghĩa vụ quân sự.

– Tập trung đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí, khí tài.

* Về giáo dục

– Duy trì chính sách giáo dục bắt buộc.

– Chú trọng nội dung khoa học và công nghệ trong chương trình giảng dạy.

– Gửi học sinh giỏi đi học ở phương Tây.

c, Thuộc tính – giá trị

– Cải cách Minh Trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản.

– Nhật tránh được số phận bị các nước tư bản phương Tây xâm lược

– Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Nhật Bản.

đ, Giá trị:

– Các thế lực phong kiến, quân phiệt chưa bị tiêu diệt hoàn toàn (ưu thế về kinh tế, chính trị của tầng lớp quý tộc vẫn còn).

– Không đáp ứng lợi ích của quần chúng.

3. Nhật Bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc

– Trong 30 năm cuối thế kỷ XIX (sau chiến tranh Trung – Nhật (1894-1895)), kinh tế Nhật Bản phát triển mạnh mẽ.

– Quá trình tập trung công thương nghiệp với ngân hàng dẫn đến sự ra đời của các công ty độc quyền như: Mitsui, Mitsubisi – chi phối đời sống kinh tế, chính trị của Nhật Bản. .

– Đầu thế kỉ XX, Nhật thực hiện chính sách xâm lược, bành trướng:

– Cùng với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản là sự bần cùng hóa của người lao động.

+ Người lao động Nhật Bản buộc phải làm việc mỗi ngày từ 12 đến 14 giờ, trong điều kiện tồi tệ nhưng tiền công lại thấp hơn nhiều so với các nước châu Âu và châu Mỹ.

+ Nhiều cuộc đấu tranh của công nhân đòi tăng lương, nâng cao mức sống, đòi quyền tự do, dân chủ

+ Sự phát triển của phong trào công nhân là cơ sở cho sự ra đời của tổ chức công đoàn.

– Chủ nghĩa đế quốc Nhật Bản được mệnh danh là “đế quốc phong kiến ​​hiếu chiến, quân phiệt”