I. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và nhấn chìm châu Âu (từ tháng 9 năm 1939 đến tháng 6 năm 1941)
1. Phát xít Đức tấn công Ba Lan và xâm lược châu Âu (từ 9/1939 đến 9/1940)
-1/9/1939: Đức tấn công Ba Lan.
– Tháng 9/1939 – 4/1940: Đức sử dụng chiến lược “đánh nhanh thắng nhanh”, Đức chiếm Ba Lan trong vòng 1 tháng. Mặc dù Anh và Pháp tuyên chiến với Đức nhưng họ không thực hiện bất kỳ hành động quân sự nào để hỗ trợ Ba Lan.
– Tháng 4-1940: Đức chuyển hướng từ đông sang tây, tấn công và chiếm đóng một số nước: Đan Mạch, Na Uy, Bỉ, Hà Lan,…
– Tháng 6/1940: Đức tấn công Pháp, Chính phủ Pháp do Pê-tơ-rô-grát đứng đầu làm tay sai cho Đức.
– 7/1940: Đức tấn công Anh nhưng thất bại.
2. Phát xít bành trướng ở Đông Nam Âu (9/1940 – 6/1941)
– 10/1940: Đức tiến hành thôn tính các nước Đông và Nam Âu.
=> Đến mùa hè năm 1941, phát xít đã thống trị hầu hết châu Âu. Đức sẵn sàng tấn công Liên Xô.
* Nguyên nhân
– Lý do chính:
+ Ảnh hưởng của quy luật phát triển không đồng đều về kinh tế, chính trị của các nước tư bản chủ nghĩa trong thời đại đế quốc chủ nghĩa làm thay đổi căn bản so sánh lực lượng trong thế giới tư bản chủ nghĩa.
+ Việc tổ chức và phân chia thế giới theo hệ thống Versailles-Washington không còn phù hợp.
+ Dẫn đến cuộc chiến tranh mới để phân chia lại thế giới.
– Nguyên nhân trực tiếp: cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1932. khoét sâu thêm những mâu thuẫn nêu trên, dẫn đến sự trỗi dậy nắm quyền của chủ nghĩa phát xít với ý đồ gây chiến tranh chia cắt thế giới.
Bình luận:
– Thủ phạm gây chiến tranh là phát xít Đức, Nhật, I-ta-li-a. Nhưng các cường quốc phương Tây đã thông đồng, nhượng bộ, tạo điều kiện cho phát xít gây chiến tranh thế giới thứ hai để tiêu diệt loài người.
– Tính chất của Chiến tranh thế giới thứ hai trong giai đoạn đầu là cuộc chiến tranh giành độc lập dân tộc, xâm lược, vô luật pháp. Sự bành trướng của phát xít Đức ở châu Âu đã chà đạp lên nền độc lập thiêng liêng và quyền tự quyết của các dân tộc, đẩy hàng triệu người dân vô tội đến cái chết…
Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1932. khoét sâu thêm những mâu thuẫn đã nêu, dẫn đến sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít ở một số nước với ý đồ gây chiến tranh chia cắt thế giới.
II. Chiến tranh nhấn chìm thế giới (từ tháng 6 năm 1941 đến tháng 11 năm 1942)
1. Phát xít Đức tấn công Liên Xô. Chiến tranh ở Bắc Phi.
* Mặt trận Xô-Đức:
— Sáng 22-6-1941, Đức phát động cuộc “chiến tranh chớp nhoáng” với mục tiêu tấn công Liên Xô. Ban đầu, nhờ ưu thế về vũ khí và kinh nghiệm chiến đấu, quân Đức đã tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.
Rạng sáng ngày 22 tháng 6 năm 1941, Đức tấn công Liên Xô.
– Đức huy động 190 sư đoàn với 5,5 triệu người, 3.712 xe tăng, 4.950 máy bay.
– Chia làm 3 đạo quân đồng loạt tiến dọc biên giới phía Tây Liên Xô: đạo quân phía Bắc bao vây Leningrad, đạo quân trung tâm tiến về các hướng tiếp cận Mátxcơva, đạo quân phía Nam chiếm Kiev và Ukraine.
– Nhân dân Liên Xô kiên quyết đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Tháng 12 năm 1941, Hồng quân Liên Xô do tướng Iosif chỉ huy đã đẩy lùi quân Đức. Chiến thắng Mátxcơva đã làm phá sản chiến lược “chiến tranh chớp nhoáng” của Hitler.
– Cuối năm 1942, Đức tấn công Stalingrad, “điểm nút sống” của Liên Xô nhưng không chiếm được.
– Cuộc duyệt binh của quân đội Liên Xô trong lễ kỷ niệm 10 năm thành lập.
* Mặt trận Bắc Phi:
Tháng 9 năm 1940, Ý xâm lược Ai Cập.
– Tháng 10/1942, liên quân Anh – Mỹ thắng trận En Alamein, chuyển sang phản công trên toàn mặt trận.
2. Khởi đầu cuộc chiến ở Thái Bình Dương
– Tháng 9/1940 Nhật can thiệp vào Đông Dương.
– Ngày 7-12-1941, Nhật Bản bất ngờ tấn công Trân Châu Cảng – căn cứ hải quân chính của Mĩ ở Thái Bình Dương. Mỹ bị tổn thất lớn. Chiến tranh nhấn chìm cả thế giới.
– Nhật Bản xâm lược Đông Nam Á và Thái Bình Dương.
3. Lập đồng minh chống phát xít.
– Sự xâm lược của phát xít trên toàn thế giới đã thúc đẩy các dân tộc đoàn kết lại trong một liên minh chống phát xít.
– Việc Liên Xô tham chiến đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện chính trị và quân sự của cuộc chiến, đồng thời khuyến khích phong trào kháng chiến của nhân dân các nước bị phát xít chiếm đóng bằng mọi cách.
– Anh, Mỹ thay đổi thái độ và đoàn kết với Liên Xô trong cuộc chiến chống chủ nghĩa phát xít.
– Ngày 1-1-1942, tại Oa-sinh-tơn, 26 nước đứng đầu là Liên Xô, Mỹ và Anh đã thông qua “Tuyên bố của Liên hợp quốc”, trong đó cam kết cùng nhau dốc sức chống chủ nghĩa phát xít. Các đồng minh chống phát xít đã được tạo ra.
Ý nghĩa: Việc Liên Xô tham chiến và sự ra đời của khối đồng minh chống chủ nghĩa phát xít đã làm thay đổi tính chất của Chiến tranh thế giới thứ hai, trở thành cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ hòa bình nhân loại.
III. Đồng minh mở cuộc phản công. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc (11/1942 – 8/1945)
1. Đồng minh phản công (11/1942 – 6/1944)
* Mặt trận Xô-Đức:
– Trong cuộc phản công Stalingrad (11/1942 đến 2/1943), Hồng quân Liên Xô đã tấn công, tiêu diệt và bắt sống toàn bộ đạo quân tinh nhuệ 330.000 quân của Đức do Thống chế Paul chỉ huy.
— Chiến thắng Xta-lin-grát là bước ngoặt của thế chiến, buộc quân phát xít phải chuyển từ thế tấn công sang thế phòng ngự. Kể từ thời điểm đó, Liên Xô và các đồng minh bắt đầu các cuộc tấn công lớn trên các mặt trận.
– Cuối tháng 8 năm 1943, Hồng quân đánh tan cuộc phản công của quân Đức trên vòng cung Kursk. Tháng 6 năm 1944, phần lớn Liên Xô được giải phóng.
* Ở mặt trận Bắc Phi: Từ tháng 3 đến tháng 5 năm 1943, liên quân Mĩ – Anh phản công quét sạch quân Đức – I-ta-li-a ra khỏi châu Phi. Cuộc chiến ở châu Phi đã kết thúc.
* Ở I-ta-li-a: Từ tháng 7-1943 đến tháng 5-1945, liên quân Mỹ – Anh tấn công và khủng bố bọn phát xít, dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa phát xít I-ta-li-a và sự khuất phục của phát xít Đức.
* Ở Thái Bình Dương: Sau khi Nhật thắng trận Guadancano (1/1943), Mĩ phản công và chiếm các đảo ở Thái Bình Dương.
2. Phát xít Đức bị đánh bại. Nhật Bản đầu hàng. kết thúc chiến tranh
ah, phát xít Đức bị đánh bại
– Sau khi các nước Trung và Đông Âu được giải phóng (1944), tháng 1-1945, Hồng quân Liên Xô mở cuộc tiến công Đức ở mặt trận phía Đông, tiến lên giải phóng các nước Trung và Đông Âu, áp sát nước Đức.
– Tháng 2-1945, Liên Xô tổ chức Hội nghị Ianto với sự tham gia của Liên Xô, Mỹ và Anh để thảo luận về công cuộc tái thiết thế giới sau chiến tranh.
– Mùa hè năm 1944, Mĩ và Anh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu, đổ bộ lên Normandy (miền Bắc nước Pháp) giải phóng Pháp, Bỉ, Hà Lan, chuẩn bị tấn công Đức.
– Từ tháng 2 đến tháng 4 năm 1945, Liên Xô tấn công Béc-lin, đánh tan hơn 1 triệu quân Đức.
– Ngày 30/4, cờ đỏ búa liềm được dựng lên trên nóc nhà quốc hội Đức. Ngày 9-5-1945, Đức ký văn kiện đầu hàng vô điều kiện. Chiến tranh kết thúc ở châu Âu.
b, Nhật diệt vong
– Mặt trận Thái Bình Dương, từ năm 1944 liên quân Mĩ, Anh tấn công chiếm Miến Điện và quần đảo Phi-líp-pin.
Ngày 6/8/1945, Mỹ thả quả bom nguyên tử xuống thành phố Hiroshima, giết chết 80.000 người. Vào ngày 8 tháng 8, Liên Xô tuyên chiến với Nhật Bản và tấn công Quân đội Kwantung gồm 70.000 người của Nhật Bản ở Mãn Châu. Ngày 9-8, Mỹ thả quả bom nguyên tử thứ hai xuống thành phố Nagadaki, giết chết 20.000 người.
– Ngày 15/8/1945, Nhật chấp nhận đầu hàng vô điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai đã kết thúc.
Về vai trò của Liên Xô, Mỹ và Anh trong việc tiêu diệt phát xít Nhật (xét về thời gian từ 1944 đến 1945): Liên Xô, Mỹ và Anh là lực lượng chủ lực, đóng vai trò vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Nhật.Chủ nghĩa phát xít Nhật Bản. Cuộc tấn công của Mỹ và Anh vào vùng chiếm đóng của Nhật ở Đông Nam Á đã thu hẹp dần thế lực của phát xít Nhật. Quân Mỹ uy hiếp, dùng máy bay ném bom các thành phố lớn của Nhật Bản, đặc biệt Mỹ đã thả hai quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản, có tác dụng tiêu diệt lớn quân phát xít Nhật cả về vật chất và tinh thần. Tuy nhiên, không thể phủ nhận việc Mỹ thả hai quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản là một tội ác, gây ra thảm họa khủng khiếp và chết chóc cho người dân Nhật Bản.
IV. sự kết thúc của chiến tranh thế giới thứ hai
– Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc với sự sụp đổ hoàn toàn của phát xít Đức, I-ta-li-a và Nhật Bản.
– Chiến thắng vĩ đại thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít.
– Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng ủng hộ có vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.
– Hơn 70 quốc gia với dân số 1.700 triệu người đã tham chiến, khoảng 60 triệu người chết, 90 triệu người bị tàn phế, thiệt hại vật chất lên tới 4 nghìn tỷ đô la.
– Chiến tranh kết thúc dẫn đến những thay đổi căn bản của tình hình thế giới.
